Geslaagde vistrip met wetenschapsjournalisten, wetenschappers, vissers en milieuactivisten

Terwijl Greenpeace allerlei verwoede pogingen doet om aandacht te trekken voor hun virtuele campagnewereld van de ‘bedreigde Noordzee’, gingen 25 journalisten en wetenschapsjournalisten (dat zijn journalisten met hersens) te vissen op het Wad met de TX10. Diverse van hen maken daar nog een verslag of artikel van. Ik organiseerde de excursie om mensen een evenwichtig verhaal te bieden van de redelijke krachten in het debat.

Dankzij kennis van zaken kun je zin van onzin kunt scheiden, naar mijn adagio dat er geen objectieve verslaggeving bestaat. Alleen goed- en slecht geinformeerde journalistiek, waar bij laatste categorie de mainstream-media domineert.  Waarheid is niet te koop met loterijmiljoenen. Maar aandacht van die media wel, en door herhaling van de zelfde beweringen kan zo in de publieke opinie een plat beeld van de ecologische werkelijkheid ontstaan. Als wetenschapsjournalist wil je geen propaganda, maar je wilt weten hoe het nu echt zit.

Het was een topdag, dat vond iedereen dus was de excursie geslaagd.

Bodemberoering?
Bij ons aan boord geen zwetsende zwamhoofden als Han Lindeboom, die bij een werkend zelfreinigend vermogen van de wetenschap geen hoogleraar zouden mogen zijn. Maar wel integere onderzoekers met afgewogen verhaal en wetenschappelijke voorzichtigheid als Hans Polet van het Vlaamse Instituut voor Landbouw en Visserij Onderzoek (ILVO). Hij voldeed op zijn rustige manier aan boord aan mijn ideaaltype wetenschapper. Afgaand op bewijs, hij wil geen verhaaltje verkopen. En hij houdt rekening met de context waarbinnen visserij plaatsvindt op de Noordzee. Daarnaast is het een aimabele Vlaming, als persoon is hij OK. Geen beroeps-oplichter zoals Han Lindeboom.

Zijn verhaal aan dek was van die nuance een afspiegeling, terwijl Frido Boom de netten uitzette. Garnalennetten die ‘OVER de bodem gingen, en niet zoals bio-organische hortoculturistische Jolande Sapstemmende Groen Linkse Greenpeacetypetjes zeggen ‘door de bodem’. Frido Boom, onze schipper en visser was weer in topvorm op de brug met zijn Waddencabaret.

Zoals Polet vaststelde, en wat Climategate.nl-lezers hier al ettelijke malen konden lezen.

• Ecologische impact visserij= aard van substraat waar je vist+natuurlijke dynamiek x intensiteit van bevissing.

Daarom heeft visserij in de woelige stormachtige kustzone met haar zandbodem relatief weinig impact, want de natuurlijke dynamiek is hier groot. Maar de impact is groter (visserij kan egaliserend werken op het bodemleven) op de minder dynamische diepere delen.

Zeereservaten kunnen daar een middel zijn voor ecologische bescherming tegen de egaliserende werking van visserij vond ook Polet. Maar dus onder voorwaarden.

Het tweede deel van zijn lezing ging over visbestanden in de Noordzee. Er is na een tijd van overbevissing/bevissing boven draagkracht in de jaren ’90 een sterke vlootreductie geweest, quotering, een beheerplan voor tong in 2008 en er is veel vooruitgang geboekt. De schol in de Noordzee- belangrijkste prooi van onze Noordzeevissers- bevindt zich nu in recordaantallen.

Hoe kan het nu dat die schol zo algemeen werd? Dat kwam door vlootreducties. Maar volgens Polet kan het ook zijn doordat de schol het gat vult dat de kabeljauw en wijting nalieten. Alles hangt in de zee met elkaar samen, waar populaties de ruimte in kunnen innemen die andere soorten laten. We zien dat ook bij de opbloei van garnalen in Wad en Noordzee, die zonder predatiedruk van de intrekkende wijtijng en kabeljauw konden opveren. Klimaatopwarming kan een verschuiving in verspreiding van bestanden veroorzaken, aldus Polet. En warmer zeewater kan volgens hem een verschuiving hebben veroorzaakt in verspreiding van kabeljauw. (die bij de Noren in recordvangsten aan dek belandt)

Zo kan het ook gebeuren dat de schelvis in historische visgronden nu minder voortplant, zonder dat de visserij hier een rol speelt.

Volgens mij is klimaat een factor, maar eutrofiëring speelde ook een rol, waarover Dolf Boddeke publiceerde met Paul Hagel, en vele anderen. Daarnaast moet ook de stormachtige opkomst van zeehonden (en bruinvissen) een top-down predatiedruk uitoefenen op kabeljauw en wijting. Zodat ze niet meer terugkeren. Dat is ook in Canada waargenomen, toen daar de populatie grijze zeehonden vertienvoudigde.

Zelf nam ik even de rol over van Thomas Vanagt, die zou vertellen over zijn onderzoek naar de natuurlijke dynamiek op het Wad en de Noordzeekustzone. Ik droeg voor uit de biografie ‘De Wadden’ van Matthijs Deen.

Ik vond Wouter van der Heij van de Waddenvereniging niet erg sterk, een beetje van zijn blaadje de bekende groene mantra’s lezend, en dan nog wat roepend over ‘samenwerking zus en zo’. Dat gaat moeilijk, wanneer je als Waddenvereniging enkel afgaat op de verhalen van Han Olff als analyse voor de ecologische toestand van het Wad. Guilty by Omission. (wegmoffelen zeehondpredatie, wegmoffelen invloed fosfaat op schelpdieren). Van der Heij is dan de visserij-expert van de Waddenzee. Ik heb hem vorig jaar al eens meegenomen te vissen, dat was de eerste keer dat hij een vissersschip betrad. Niettemin is hij nog een milieuactivist die tekenen van redelijkheid vertoont.

Geen vis?
Er zou geen vis meer in de Waddenzee zitten. Van der Heij had dit nog maar net gezegd of de natuur spotte met zijn beweringen. Er gingen onderzoekers van Wageningen Universiteit mee, en dus was het ontsnappingsgat voor platvis dichtgeknoopt, zodat zij platvis mee konden nemen voor hun onderzoek. Bij het ophalen van de netten bulkte het vervolgens van de jonge schol en tong, tarbotjes. Laten we ervan uitgaan dat dit puur toeval was.

Duurzame paling?
En dan, bestaat er zoiets als duurzame paling en kun je daar een alternatieve keurmerkfilosofie op bouwen? Alex Koelewijn van Duurzame Palingsector Nederland (DUPAN) kon mooi vertellen dat ‘duurzame paling’- volgens criteria van klassiek bestandsbeheer niet bestaat. Tot de dag van vandaag is er nog nooit een paaiende paling waargenomen, men neemt aan dat ze het ergens in de Bermuda Driehoek doen.

Wat je wel kunt doen, is je consumptie verduurzamen, en beheerste en goed gereguleerde consumptie kan dan ook volgens IUCN bijdragen aan betere bescherming. De glasaal die voor de dichte deur van Franse rivieren en de Severn wacht, vang je en je zet dan volgens het Europese management plan 60 procent daarvan uit in opgroeigebieden. Dat is wat de palingboeren doen, ze zetten schieraal (paairijpe paling) bij gemalen over de dijk, werken aan hun eigen Sustainable Eel Standard. Koelewijn vond het daarom frustrerend om hier enkel tegenwerking te ontmoeten van het Nederlandse Wereld Natuur Fonds, dat de verkoop van DUPAN-paling in supermarkten blokkeert met Stichting de Noordzee.

WNF legt hier het MSC-labeltje dwingend op als enige standaard, en duldt blijkbaar geen concurrentie van alternatieven.  In Engeland werken palingboeren en het Engelse WNF wel samen.

Point taken, en daarna kwam het belangrijkste moment van de dag. Kakelverse garnalen pellen, direct uit de zee. Honingzoet vers Wadvoedsel soldaat maken. De wetjo’s smulden van vette paling, waarbij het vet van de vingers droop. De zon scheen op de eerste t-shirtmiddag van mei, iedereen was blij en ik dus ook. Mede dankzij de Texelse bierbrouwerij.

En zo konden bij ons aan boord van de TX 10 milieuactivisten, vissers, wetenschappers en wetenschapsjournalisten in harmonie een topdag beleven. Zo kan het dus ook!