Windmolens in de buurt van woningen: hoe veilig is dat?

Hugo Matthijssen.

Op dit moment zijn er plannen in uitvoering om het aantal windmolens in ons dicht bevolkte land sterk uit te breiden en terecht kan de vraag gesteld worden hoe het zit met de veiligheid van de omwonenden. Als in het verleden een industriële activiteit werd ontwikkeld in de buurt van een stad of dorp dan was veiligheid een van de onderdelen die in de planologische beoordeling moet worden meegenomen. Nu is gezien de historie veel data bekend en de ervaring groot zodat we dan ook geen chemische fabriek, tankopslag of raffinaderij dicht in de buurt van steden en dorpen gaan plannen. Daarvoor zijn industrieterreinen ontwikkeld op veilige afstand van bewoonde gebieden. Nu kun je windmolens ook een nieuwe industriële activiteit noemen toch wordt over het veiligheidsaspect nauwelijks nagedacht en veel zoeken in de literatuur levert ook weinig op.

Toch lees je wel regelmatig over incidenten wieken die afbreken, brand in de gondel etc. maar over het algemeen is daar in de besluitvorming t.a.v. de plaatsing van windmolens weinig te vinden. Onlangs kwam ik het volgende artikel tegen ‘New study examines wind energy risk mitigation’,  in een Amerikaans blad over verzekerbare risico’s waaruit blijkt dat verzekeraars er wel over nadenken. Een stukje uit de tekst:

With an estimated 700,000 blades in operation globally, there are, on average, 3,800 incidents of blade failure each year. While the frequency of such incidents and their severity varies significantly from country to country, blade incidents can cost in the order of US$1 million to resolve and there is a clear industry imperative to ensure that these failures are kept to a minimum.

Bron: Cir riskmanagement.

Uitgaande van driebladige windturbines kunnen we met 700.000 bladen 233.333 windmolens bouwen. Uit deze data blijkt dat in de VS de praktijk is dat van de 233.000 windmolens er gemiddeld elk jaar 3800 kapot kunnen gaan door blade failure. Hieruit blijkt dat er ieder jaar gemiddeld 1 op de 60 molens kapot kunnen gaan, in de praktijk kan dit nog iets minder zijn omdat er meerdere zwakke bladen op een molen kunnen zitten. Daarbij zal het duidelijk zijn dat het risico groter is naarmate de molens ouder worden en materiaalmoeheid, die kan optreden bij de wisselende belasting van de as en de bladen, een steeds grotere rol kan gaan spelen. Wat we hier zien is dat er wel degelijk sprake is van een risico en dat dat vrijwel zeker gaat toenemen naarmate de molens groter worden en langer staan er zou dan ook voor iedere plaatsing een risico-analyse  gemaakt moeten worden waarbij zeker rekening gehouden moet worden met de mogelijkheid van blade failure. Als we nu uitgaan van de laatste generatie windmolens met  bladen van 6,6 ton en een totale hoogte van 200 meter dan kunnen die bij breuk kilometers wegvliegen kun je dan deze windmolens dicht bij woongebieden bouwen?

Hier een willekeurige inventarisatie

Scheuren in wieken windmolens Eemshaven. EEMSHAVEN – De wieken van tientallen windmolens in de Eemshaven moeten vervangen worden, omdat er scheurtjes in zitten. De scheurtjes zijn ontdekt tijdens een reguliere controle door Essent, de eigenaar van de molens. Het is onduidelijk wat de oorzaak is van de scheurtjes; de windmolens zijn nog maar drie jaar oud.

Bron hier.

In het IJsselmeer bij Medemblik is een windmolen beide wieken kwijtgeraakt. Hoe dat kon gebeuren is niet duidelijk, meldde de eigenaar, energiebedrijf Nuon. Niemand raakte gewond. De wieken zijn in het water verdwenen.

Bron hier.

LELYSTAD – Een meterslange wiek van een windmolen is woensdag rond 17.30 uur op de snelweg A6 bij Lelystad gevallen. Er zijn geen ongelukken gebeurd, wat gezien het tijdstip een wonder is. Langs de snelweg staan verscheidene moderne windmolens. De wiek kwam terecht op een uitrit, de vluchtstrook en een deel van de snelweg. Volgens eigenaar Nuon is nog onbekend hoe het circa twintig meter lange gevaarte heeft kunnen afbreken. Mogelijk heeft het noodweer dat deze  week over Nederland trok er iets mee te maken, aldus een woordvoerster. Het energiebedrijf heeft voor alle zekerheid alle windmolens van het park buiten werking gesteld tot bekend is wat de oorzaak is. De windmolens waren vorig jaar nog gecontroleerd.

Bron hier.

En dat ook over brand niet echt goed is nagedacht en er geen mogelijkheid is om de personen te redden blijkt uit het volgende artikel:

Het windmolenongeluk in Ooltgensplaat, waar dinsdag twee jonge mannen om het leven kwamen, dreunt hard na. Ondanks strengere veiligheidseisen zaten de twee monteurs als ratten in de val. De twee slachtoffers zijn de 19-jarige Daan Kous en de 21-jarige Arjan Kortus, afkomstig uit streng gelovige dorpjes nabij Amersfoort. Hun dood heeft de hechte gemeenschap aldaar in diepe rouw gedompeld.

Tijdens onderhoudswerkzaamheden in de turbine brak brand uit. De twee zaten als ratten in de val. Eentje sprong van zeventig meter naar beneden, de ander werd later door de brandweer in de uitgebrande cabine aangetroffen.

Bron hier.

Zomaar een willekeurige verzameling. Ook in de 2e kamer is dit onderwerp in beeld geweest echter daar wordt het risico niet echt serieus genomen.

AMSTERDAM – Er wordt overleg gepleegd met de windsector om ongelukken zoals met het afbreken van wieken met oude windmolens in het IJsselmeer te voorkomen. Dit schrijft minister Henk Kamp (Economische Zaken) in antwoord op vragen uit Tweede Kamerlid Stientje van Veldhoven (D66). Hij benadrukt wel dat het in dit geval om een unieke oudere windmolen ging. Nieuwe windmolens zijn door het ontwerp veiliger.

Bron hier.

Hoe naïef kun je als kamerlid zijn? Een industriële activiteit met duidelijke risico’s op 500 tot 1000 meter van woningen en vervolgens roepen dat de moderne molens met bladen van meer dan 50 meter minder snel kapot kunnen gaan. De vraag is dan ook wat de minister bedoeld met ‘veiliger’ anders dan gaat u maar rustig slapen. In een onderzoek van bureau Lageweide kun je het volgende lezen:

Bijna iedereen associeert windenergie met positieve gevoelens als ‘goed’, ‘groen’ en ‘veilig’. Slechts weinigen zien de keerzijde van een windmolen en dat is dat het een levensgevaarlijk stuk techniek kan worden voor de directe omgeving op het moment dat er iets fout gaat. Vanzelfsprekend zijn bouwers en exploitanten zich hier ook terdege van bewust en zijn risico’s zoveel mogelijk in ontwerpen en procedures afgevangen. Maar toch zien we in de praktijk veelal windmolenparken verder weg van gebieden waar veel mensen wonen of verblijven …, en dat is niet alleen omdat het daar harder waait!!

Zie verder hier.

Enkele selecties uit hun tekst:

Een grote leverancier van windturbines (Vestas) heeft in zijn handboek voor onderhoudsmonteurs de volgende zinsnede staan (vertaald uit het Engels):

Verblijf niet binnen een straal van 400m (1300ft) van de turbine tenzij het echt nodig is. Als u een werkende turbine vanaf de grond moet inspecteren, ga dan niet onder de rotors staan maar observeer de rotor vanaf de voorkant.

Als een onderhoudsmonteur zich zo min mogelijk binnen een straal van 400 meter van een werkende turbine moet begeven, hoe kan een turbine dan veilig midden op een industrieterrein geplaatst worden? En deze: in het onderzoek van RIVM getiteld ‘Windturbines: invloed op de beleving en gezondheid van omwonenden’ staat:

Behalve onder de rotor is er ook buiten de rotordiameter een kans op ongelukken: een rotorblad kan breken en weggeslingerd worden. De maximale afstand waarover een afgebroken bladtip of een stuk ijs kan worden weggeslingerd is ongeveer 500 meter (uitgaande van windturbine met 80 m masthoogte, 40 m wieklengte, rotor draait met 18 omwentelingen per minuut).

Aangezien zowel de masthoogte als wieklengte 25% langer worden (namelijk 100m masthoogte en 50m wieklengte) kunnen we aannemen dat de werpafstand ook met minimaal 25% zal toenemen. De werpafstand voor de windturbines op Lage Weide wordt dan 625 meter. Hoe kan dan de veiligheid van bewoners en verkeer op b.v. de Amsterdamsestaatweg gegarandeerd worden aangezien de afstand van windturbine tot Amsterdamsestraatweg 500-600 meter gaat bedragen?

Beschouwing

We keken even naar wat informatie over veiligheid van windmolens die zo op internet te vinden is. Kunnen we een conclusie trekken gezien het bovenstaande?

De minister die doet of zijn neus bloedt maar met van stal halen van de crisis- en herstelwet wordt gemeend dat heel Nederland volgezet kan worden met windmolens tot 200 meter hoog en tot 500 meter van woningen. Uitgaande echter van de mogelijkheid  van blade failure en wat in de praktijk vaker voorkomt het wegslingeren van brokken ijs in de winter is het naar mijn mening onhoudbaar om deze visie van de minister te volgen.

Daarbij wordt opgemerkt dat het brandrisico in de machinekamer waarvoor nog geen echte veiligheidsvoorzieningen voor zijn ontwikkeld ook nog eens een extra veiligheidsrisico vormt.

Lageweide geeft een afstand van 625 meter aan, Vestas geeft aan dat je zo min mogelijk binnen een straal van 400 meter van molens moet komen daarmee wordt duidelijk gemaakt dat er wel degelijk risico’s zijn en wonen en leven dicht in de buurt van windmolens onverantwoord is.

In de praktijk denk ik dat we bij de risico analyse voor plaatsing van molens tot 200 meter hoog zeker ook nog eens een extra veilige marge moeten gaan inbouwen. De windsnelheid op 200 meter  kan veel hoger zijn en als zo’n draaiende wiek losschiet en er is  al sprake van een werpafstand van minimaal 625 Meter bij wegvliegende brokken ijs in de winter. In de praktijk kan het risico bij breuk van bijvoorbeeld de bovenste wiek bij een windkracht tussen 7 en 10 ( breuk zal zeker eerdere optreden bij een hoge belasting) niet alleen de werpafstand van belang zijn maar zeker ook het extra effect van de windsnelheid op deze hoogte. Het is dan niet ondenkbaar dat de wieken en brokstukken daarvan tot op een afstand van 1000 meter terecht kunnen komen.

Zolang dat nog niet afdoende onderzocht is en er geen betrouwbare cijfers zijn dient bij de planvorming dan ook minimaal 1000 meter van bebouwing als veilige marge moeten worden aangehouden. Houden we verder rekening met het advies van Vestas: ‘Verblijf niet binnen een straal van 400m (1300 ft) van de turbine tenzij het echt nodig is.’ Dan dient de afstand van de plaats waar  windmolens neergezet worden uit veiligheidsoverwegingen ook nog eens minimaal 400 meter van wegen, scheepvaart en industrie te zijn.

Conclusie

Uit veiligheidsoverwegingen is, uitgaande van de huidige beperkte ervaring met grote windmolens, plaatsing van windmolens van de huidige generatie binnen een afstand van 1000 meter van woningen en 400 meter van wegen, kanalen, haventerreinen  en industriegebieden onverantwoord.