Blijkbaar is onze overheid een hardleerse organisatie. 'Le' of 'la'? Zelfbenoemde beleidsbepalers Politieke grabbeltonnen

Pieter Lukkes.

Een bijdrage van Pieter Lukkes.

Uit je kop leren

In de eerste klas van de MULO (Meer Uitgebreid Lager Onderwijs) moesten wij bij het vak Frans het juiste lidwoord – ‘le’ of ‘la’ – invullen bij een rijtje zelfstandige naamwoorden.

De jongen naast mij in de bank werd daar wat opstandig van. Tegen de leraar zei hij: “mijnheer het is een ramp want dan moet het weer ‘le’ en dan weer ‘la’ zijn. Hoe moet ik dat nou snappen”. Waarop de leraar met enige stemverheffing antwoordde: “Jan dat kun jij ook niet snappen, dat moet jij uit je kop leren”. Dat was juist. Want sommige dingen moet je zo goed beheersen dat je er niet meer over hoeft na te denken. In de voetballerij noemen ze dat het inslijpen van automatismen. Prima school die MULO!

Hardleers

Dat wil niet zeggen dat je bij automatismen je verstand op nul mag zetten. Zoals de ambtelijke bureaucratie vele jaren heeft gedaan. Die bleef regeltjes omarmen waarvan de houdbaarheidsdatum al lang was verstreken. Daaraan danken wij de toeslagenaffaire waarover het kabinet op 15 januari 2021 is gestruikeld. Ter reparatie wil men nu de wet- en regelgeving herzien en de informatievoorziening (richting Tweede Kamer) verbeteren. Dit lijkt sterk op de goede voornemens waarmee veel voorgaande parlementaire onderzoeken zijn afgesloten. Die onderzoeken volgen elkaar steeds sneller op. Nog nooit zijn er zoveel geweest als in de afgelopen 10 jaar. Blijkbaar is onze overheid een hardleerse organisatie.

Zelfbenoemde beleidsbepalers

In Vrij Nederland van 20 december 2017 schrijven Thijs Boer en Chris Ostendorf: “Als een ijzeren ring omgeven ze het Binnenhof, de talloze (duizenden) belangenorganisaties die ons land rijk is”. Deze belangenorganisaties zijn van velerlei pluimage: bedrijfsleven, onderwijs en cultuur, media, loterijwereld, milieuorganisaties, veiligheid, zorg etc. Al polderend hebben zij de afgelopen decennia veel macht verworven. Bij veel politieke beslissingen hebben ze een dikke vinger in de pap. Vandaar dat er nu wordt geschreven dat de politiek aan een maatschappelijk erosieproces lijdt. Maar al te vaak hebben buitenparlementaire partijen het stuurwiel overgenomen van de politiek. Daarom is het goed te beseffen dat wij vaak op “de politiek” kankeren, denkend dat daar de macht schuilt, terwijl de werkelijke macht door anderen wordt uitgeoefend.

Die anderen zijn er niet om de democratie te steunen of de stem van het volk luider te laten klinken. Dan zouden zij zich politiek organiseren of het volk wel bij hun activiteiten betrekken. Het tegendeel is gebeurd. Want aan de overlegtafels over energie en klimaat is de gewone man zorgvuldig buiten de deur gehouden. Het is zo klaar als een klontje dat het dienen van het eigenbelang doel nummer 1 is van de zelfbenoemde beleidsbepalers.

Politieke grabbeltonnen

Politiek is stuurmanskunst richting toekomst. In die toekomst kijken is onmogelijk. Als surrogaat daarvoor worden soms scenario’s of modellen gemaakt waaraan gerekend wordt. Onze politieke partijen doen dat niet. In géén van de verkiezingsprogramma’s wordt serieus ingegaan op de haalbaarheid en betaalbaarheid van toekomstscenario’s. Veeleer maakt men er zich van af met een aantal goed in het gehoor liggende slogans. Hopende dat het volk toch niet in de gaten heeft dat je met de mooiste slogan de grootste onzin kunt verkopen.

Blijkbaar vinden de politieke partijen dat zij ons op grond van wat bijeengeraapte opvattingen, dogma’s en een uit de jaren 70 van de vorige eeuw stammend geloof in de maakbaarheid van de maatschappij de toekomst in mogen sturen. De toekomst? die máken we toch even; nietwaar?

O zeker: de verkiezingsprogramma’s lopen over van eisen, wensen en verlangens die vaak bakken geld kosten. Te betalen door de burgers. Hoeveel? Dat wordt er niet bij verteld. Juist daardoor lezen wij die programma’s als politieke grabbeltonnen met daarin een mengeling van waan en werkelijkheid. De kiezer verdient beter.

Gaten in de verkiezingsprogramma’s

Welke zaken ontbreken in de verkiezingsprogramma’s? Een ieder zal daar verschillend over denken. Persoonlijk kies ik voor de volgende 7.

  1. Europa. Wat schieten wij op met het overhevelen van steeds meer bevoegdheden naar de EU? Wat is daarvan de balans tussen (maatschappelijke) kosten en baten?
  2. Van het gas af. De Verenigde Naties tellen 193 leden. In 192 daarvan wordt in het kader van de energietransitie vastgehouden aan, of zelfs gekozen voor (aard)gas. De politieke partijen moeten ons voorrekenen wat wij ermee opschieten om als enige land van het gas af te gaan. Zijn die 192 allemaal dom en wij het enige snuggere land ter wereld?
  3. Vol? Is of komt er een situatie of tijdstip dat ons land “vol” is? Dit is een complexe vraag. De beantwoording ervan is een multidisciplinaire taak en moet methodologisch zeer goed worden voorbereid. Is dit ooit gebeurd? Of is het tot dusver bij prietpraat gebleven? Een doorwrocht antwoord zou de kijk op de toekomst van dit land flink kunnen doen veranderen.
  4. Kostencontrole. De kosten van de energietransitie zijn astronomisch. Toch ligt daar geen grondige analyse van nut- en noodzaak/ (maatschappelijke) kosten en baten aan ten grondslag. Voor zowel het totaal van de transitie als op projectniveau moet daar onmiddellijk in worden voorzien. Daar heeft de bevolking recht op en de politiek heeft het nodig voor haar geloofwaardigheid.
  5. Klimaat. Op 25 en 26 januari 2021 is door ons land een klimaattop over klimaatadaptatie belegd. Bij die gelegenheid is door het VN- Bureau voor Klimaatadaptatie te Groningen een claim gelegd van $ 300 000 miljoen. Voor de hele wereld maar wel per jaar. De cijfermatige onderbouwing van die claim ontbreekt. Wat is er dan nog serieus aan deze claim?. Raar is ook dat de doelstellingen worden uitgedrukt in dollars en niet – zoals bij klimaatzaken zou worden verwacht – in graden Celsius. Dit laatste deed staatssecretaris Dijksma in 2016 wel toen zij de Tweede Kamer meldde dat de klimaatwinst van de geruchtmakende Urgenda-zaak 22000e van een graad zal zijn. Veelzeggend is dat de bekende Deense onderzoeker Bjørn Lomborg voor het EU -beleid tot een soortgelijke conclusie komt. Als noch Dijksma noch Lomborg onzin verkopen, dan ligt de opdracht van de volgende Parlementaire Commissie klaar: zoek snel uit wat er met ons klimaatbeleid aan de hand is.
  6. Buitenspel. De Crisis en herstelwet, de Rijkscoördinatieregeling, het energieakkoord, de klimaatwet , onverhoeds gesloten verdragen etc. ontnemen het volk de kans en het recht om mee te praten over zijn eigen bestaan. Politiek: leg de inwoners van het dorp Meeden (Groningen) die een overlast veroorzakend windpark in hun achtertuin opgedrongen hebben gekregen uit waarom monddood gemaakt zijn zo fijn voor hen is. Ook de rest van Nederland is zeer benieuwd naar uw antwoord.
  7. Opofferingskosten? De Heer Nijpels treedt op als regisseur van de kostbare klimaat- en energietransitie-operatie. Helaas garandeert hij niet dat dit geen mega- misinvesteringen zijn. Dat maakt achterdochtig. Daarom moet er een lijst komen van hedendaagse maatschappelijke noden die voor die gigantische bedragen kunnen worden gelenigd. Dat is pas politieke transparantie.

Democratie of draagvlak

Zowel de parlementaire als buitenparlementaire partijen die ons besturen zoeken legitimatie. Stuk voor stuk snakken zij naar draagvlak onder de bevolking. Logisch want het is de burger die voor hun daden moet betalen. Mijn advies aan deze beleidsbepalers is om bovenstaande vragen zonder voorbehoud en controleerbaar waar te beantwoorden. De bevolking heeft daar recht op en, wie weet, levert het ook nog enig draagvlak op. Veel beter is echter om de democratie ten volle te herstellen. Want voor op democratische wijze tot stand gekomen plannen is draagvlak een vanzelfsprekendheid- een automatisme; net als bij ‘le’ en ‘la’.

***