Plantengroei helpt Almere bloeien, door verval te verbloemen…

In Almere kan en mag artiest en botanicus Patrick Blanc- de vertikaal-tuinier-pionier missiewerk verrichten, om met vertikalen tuinen en plantengroei verval van gebouwen te verbloemen. Die strategie past de stad al toe samen met haar winkeliers, zodat betonheuvels veranderden in kleurige manscapes met salie, lavendel, tongvarens, cypressenbomen.

Pownews trapte in een Almere-reportage het uiterlijk van deze jongste stad van NL de grond in. Met het liedje ‘wat ben je leeelijk, van dichtbij…’ als begeleidend muziekje gingen ze de straat op en mensen vragen waarom ze hier in godesnaam wilden wonen. Inderdaad zie je veel kitplaten-gebouwen, staal en beton, met de groezelige aanslag er op, die door uitspoeling van regenwater en algen ontstaat.  We zien hoopvol uitgesproken ambities…

Almere is ook; spelende smurfen die van de innovatieve stedenbouw van Rem Koolhaas gebruik maken als race-circuit, een skateboarders- en crossfiets-hemel tussen smaakvol aangelegd groen. Het is niet enkel somber en negatief, in tegendeel.

Patrick Blanc leeft de plantaardige filosofie
Vrijdag was Blanc in de Stadsschouwburg van Almere voor een expert-meeting met stadsplanners, bestuurders, ambtenaren ruimtelijke ordening, architecten en ondergetekende ecomodernist als vreemde eend in de bijt. Blanc leeft zijn filosofie, in zijn verschijning vervalt de grens tussen plant en mens. Met groen geverfde haren en lange nagels, alsof zijn vingers takken zijn en hij als Ent uit het bos kwam lopen.

Na een rondleiding door de stad door het bestuur, gaf Blanc alvast wat ideeën voor de transformatie van Almere. Het zou zijn eerste Nederlandse project worden, waar hij van het Musee d’ Orsay in Parijs tot Singapore en Dubai al beroemde ontwerpen afleverde.

Met monumentale openlucht-musea als het centrum van Amsterdam en vele andere Hollandse steden als referentie voor schoonheid, kun je Almere enkel als lelijke eend veroordelen.Voorbij de lelijkheid ligt een ander zelfbeeld van Almere; dat van een pioniersstad, waar ook een vertikaal tuinier-pionier nieuwe kansen ziet. Hier raakt Patrick Blanc aan mijn stokpaardje, zoals de Next Nature-beweging dat doet: hoewel vooral doener, daagt Blanc het denken over de relatie tussen cultuur en natuur uit met zijn werk.

Klimaat en geld
In ons klimaat vallen veel locaties af die eigenlijk om transformatie schreeuwen. Te winderig is niet goed. Te veel zon ook niet, al hebben we daar deze koude zomer voorlopig geen ‘last’ van. Veel planten blijven maar 4 maanden per jaar aantrekkelijk in Noordwest Europa. Dus welke planten kun je kiezen? En dan de locatie: Moet Blanc zich concentreren op 1 iconisch voorbeeld, of juist op vele plekken door de stad? Wil je het station van Almere tot vertikale tuin verbouwen, dan krijg je met Prorail te maken, dus welk gebouw kan als icoon dienen, en valt onder zeggenschap van de stad zelf? En dan de kosten, 220 euro per vierkante meter muur.

Geld ist nicht wichtig, es muss nur Da sein.

Maar het moet er wel zijn…

En dan, je kunt als hoger opgeleide bestuurders allerlei plannen ontwikkelen, terecht enthousiast zijn. Maar zie het straatbeeld van Almere: laagopgeleiden/allochtonen domineren, hoe kun je een topdown-planning met bijbehorende weerstand omzeilen, en het vertikaal tuiniergevoel van de grond af – bottom up-doen bloeien? Blanc is goed in 1 kunstje, zijn eigen feestje.

Maar zoals een architect al stelde: is er geen ‘Blanc’-light te bedenken, zodat je bij de Ikea gewoon een vertikaal tuinier-doe het zelf-pakket kan kopen voor een prikje? Dan democratiseer je het…Hij noemde Nederlandse voorbeelden als Rietveld die de gewone burger hun ontwerpen in behapbare vorm aanboden.

 

Ambitieniveau
Aan de andere kant: van het plebs zal nooit innovatie komen, en je wilt toch vooruit. Dan kom je op de vraag van ambitieniveau: een klimop tegen de muur kun je ook verticaal tuinieren noemen, er zijn al vele muren mee behangen en geluidsschermen langs wegen…. Dat kan ook weer niet de bedoeling zijn, je wilt iets nieuws, een ‘aha’-moment. Het is voor een stadsbestuur vaak aantrekkelijker om hoger opgeleiden aan te spreken, ondernemende en creatieve mensen die voor vernieuwing open staan.

Ik bedoel dan geen subsidie-kunstenaars van de PvdA of erger, maar echte ondernemers en slimme mensen. Dat is ook beter voor je economie. En dat doe je eerder met een aansprekend voorbeeld, zoals het Musee de Orsay in Parijs.

Het Lelijke eendje en een nieuwe regionale metafoor
Genoeg ‘kansen en uitdagingen’ kortom voor Almere en Blanc. Maar ze hebben ook nog tot 2022 tot de Floriade in Almere begint. De tuin-expo die eerder Venlo op de internationale kaart moest zetten, als ‘Greenport’, zou nu het economisch klimaat van Almere kunnen verbeteren. Door met planten te verbloemen wat velen als lelijk ervaren. Die lelijkheid zit vooral in het gebrek aan ornamentele duurzaamheid. Moderne architectuur- ook bij bedrijfshallen- is berekend op een levensduur van enkele decennia, het ademt ontwerpmodes die snel over datum raken, om dan als Le Corbusier tot vloek te worden van een openbare ruimte. Die voorlopigheid is ook in Almere zichtbaar, en met groen breng je een stukje tijdloosheid terug.

 

Ik stelde enkele ambtenaren al voor om een goede regionale metafoor te verzinnen, zoals de Buffalo Commons dat al deed voor hun ontwikkelplannen voor Mid-West Verenigde Staten. In 2 woorden geef je bewoners een prikkelende term die uitdaagt, waar ze mee kunnen stoeien, zich aan kunnen ergeren, tegen verzetten, of eigen ideeen rond kunnen maken, een identiteit rond kunnen vormen. (Almere) National Park of Urban Jungle.

Van biologisch afbreekbaar naar biologisch bruikbaar
Blanc lijkt ook de grenzen stuk te slaan die ecologisten maakten tussen ‘echte natuur’ en de mens. Bij zijn ontwerpen lopen technosfeer en biosfeer naadloos in elkaar over. Hij was naar eigen zeggen ook voorzichtiger geworden met de term ‘biologisch afbreekbaar’, want die term is volgens hem een kwestie van tijdschaal. Hoe snel moet iets afbreken, binnen een jaar, decennia of zelfs een miljoen jaar? Zelf gebruikt hij polyamide (= nylon )als  materiaal voor de zakjes waarin de planten komen voor zijn levende muren en beton. Het materiaal geeft het leven juist een aangrijpingspunt om tot bloei te komen. Dus wat betekent ‘afbreekbaar’ eigenlijk?

Misschien zou je beter de term ‘biologisch bruikbaar’ kunnen introduceren: alle materialen waar het leven haar voordeel mee kan doen, zijn OK. Immers, ‘afbreekbaar’ betekent vooral dat micro-biologisch leven bruikbaar materiaal zo snel mogelijk degradeert, dat is ook wat je bij de algenaanslag op kitplaten ziet gebeuren. Of zie mijn reportage in NRC/1000things.org over Nazi-vakantiepark Prora, waar de natuur bezit van nam, de V2-raketbasis van Werner von Braun bij Peenemunde die nu natuurreservaat is.

Almere kan als pionierende Urban Jungle dus wat mij betreft op een positieve manier helpen om hokjesdenken over natuur en mens te doorbreken. Mens en milieu, nurture en nature lopen naadloos in elkaar over, zie ook mijn post over Vegetatieve Filosofie.

Meer grijze cellen dankzij bladgroen
Zo kan een Floriade met slimme toepassing van planten het gemiddelde IQ van Almere opschroeven, meer hoogwaardige economie aantrekken. Wie roept dat we in het Antropoceen leven overschat de mensheid. Uiteindelijk leven we immers in het Herboceen, planten gebruiken mensen om de wereld voor zichzelf beter te maken. Het zijn de ‘dommen’ die tegeltuinen aanleggen en grintbakken voor de onderhoudsarme hersenpan.

Met meer grijze cellen neemt het groengehalte vanzelf weer toe, de plantenwereld gebruikt dan onze intelligentie om zelf weer dominantie te krijgen. Laat je gedachten en fantasie vooral woekeren als onkruid, beperk je niet door gevestigde denkkaders.

En dan komt het met de centjes – waar alles uiteindelijk om draait- ook weer goed. Daarom alvast mijn steun en complimenten voor de Almeerders die dit oppakken. En bijvoorbeeld eerst die metaalgazen parkeergarage-afscheidingen met klimop laten overwoekeren. Wat je in het tuincentrum als erfafscheiding moet kopen om met heesters te begroeien, het ligt in Almere al op straat klaar als substraat.

Zo wordt Almere misschien De proeftuin van Next Nature. Ik ben benieuwd, en we houden lezers op de hoogte.