Europa op drift, dramatische ontknoping onvermijdelijk

 

De Euro muntunie
Nobelprijs winnaar en pro-EU econoom Stiglitz heeft deze week in Nederland zijn nieuwe boek toegelicht waarin hij bevestigde wat u hier al vijf jaar leest: de euro-muntunie maakt Europa van binnenuit kapot en kan in deze vorm niet overleven.

Het grootste probleem van Europa is de euro”, zegt hij. „ Europeanen moeten wakker worden uit de fantasie dat het op deze manier verder kan gaan, want dat kan niet en als dat wel gebeurt zal het tot enorme problemen leiden.” Volgens hem zijn er maar twee reële opties: óf de eurozone gaat schulden van landen onderling verdelen en veel nauwer samenwerken, óf de muntunie moet worden ontmanteld.

De euro is niet zo belangrijk: als je de EU wilt redden moet je daar de euro voor opofferen

Lees over de rampzalige werking van de huidige euro dit goed leesbare stuk dat de kern van het probleem uitlegt.

Stiglitz ondersteunt hiermee ook mijn gelijk in mijn commentaar op de twee meest vooraanstaande monetaire economen van Nederland: Arnoud Boot en Lex Hoogduin in dit inhoudelijke stuk over de Matheo Solution. Ik beschuldigde hen van het vasthouden aan het aanmodder-scenario, wat van alle opties wellicht voor politici veruit de meest aantrekkelijke is, maar ook de enige die echt onhoudbaar is. Zoals Stiglitz nu bevestigt.

Ook een andere vooraanstaande Nobelprijswinnaar, Paul Krugman, liet deze week weten dat de Euro de splijtzwam van Europa is geworden:

….it’s very difficult indeed to take any position than just the one: that it’s a complete disaster which never should have been done.

En even later kwam nog een top-econoom met een vernietigende column:

“One day, the house of cards will collapse,” said Professor Otmar Issing, the ECB’s first chief economist and a towering figure in the construction of the single currency.
“Realistically, it will be a case of muddling through, struggling from one crisis to the next. It is difficult to forecast how long this will continue for, but it cannot go on endlessly,”

Geen van de drie laat er twijfel over bestaan dat doormodderen geen optie is en dat er gekozen moet worden voor óf een sterke Europese federale staat óf ontvlechting van de euro. Alle drie hebben een voorkeur voor de eerste optie. (Al probeerde Stiglitz in Buitenhof nog te suggereren dat een echte federale staat niet nodig is, alleen een centrale economische macht en gemeenschappelijke schulden. Hoe dat zonder centrale politieke macht kan is me een raadsel.)
Maar tegelijkertijd achten ze het kansloos hier bij de bevolking voldoende steun voor te krijgen. Toch willen ze liever niet kiezen voor ontvlechting…
Net als bij Boot en Hoogduin zie je dus dat de ratio het telkens weer verliest van de emotie, zelfs bij Nobelprijswinnaars….
Gelukkig zijn deze heren wél heel stellig in hun constatering dat doormodderen geen optie is, omdat dat op termijn echt ongekend grote ellende veroorzaakt.

U kent van mijn eerdere blogs al onderstaande Euro Solution Matrix van Inmaxxa, waarin aanmodderen ook in alle opzichten de slechtste optie is (aanklikken voor vergroten).

Maar in Brussel leeft men gewoon in een werkelijkheid waarbij je kunt blijven doorgaan met deze one-size-fits-none euro die al jaren onze groei belet, de Europese economieën laat divergeren, en Zuid-Europa vernietigt, waarvan inmiddels elke zinnige econoom al gezegd heeft dat hij niet werkt, ervan uitgaande dat het opeens beter zal gaan of dat de bevolking opeens toch een federale staat zal willen.

De Brexit
Intussen zagen we ook de EU reactie op de Brexit: er werden onderhandelaars aangesteld waarvan verwacht mag worden dat ze de Brexit onderhandelingen maximaal zullen gaan saboteren. Met als even ridicule als hilarische keuze van het Europese Parlement Guy Verhofstadt, de meest verdwaasde Eurofederalist die er bestaat, die als razend en tierend orakel door geen zinnig mens nog serieus genomen wordt.

Ik gaf al eerder aan dat dit de neiging zou zijn van de Eulite: na de UK mag geen enkel ander land het in zijn hoofd halen om er ook uit te stappen, dus wordt de UK zo hard mogelijk afgestraft.

Dit afstraffen, door nota bene een Verhofstadt op ze af te sturen, zou volstrekt overbodig moeten zijn: zodra de enorme voordelen van het deel uitmaken van de EU wegvallen, zou de UK in een jarenlange recessie moeten wegzakken. Tenminste als die voordelen echt zo groot zijn.
Maar het gaat helemaal niet slecht met de UK. Voor mij staat vast dat de UK het prima buiten de EU zal redden, veel beter in ieder geval dan Nederland in de EU, dat daarnaast ook nog eens in de wurgende euro muntunie gevangen zit.
En blijkbaar vreest de EU elite dit ook, vandaar deze extreem agressieve houding, om andere twijfelaars maximaal te intimideren.

De EU, wie is dat eigenlijk?
Er zit denk ik nog een tweede reden achter deze agressie. Hiermee kun je de aandacht afleiden van een enorm probleem in de Brexit onderhandelingen:
Er wordt onderhandeld met een land van uitermate sluwe diplomaten, en deze keer met een zeer duidelijk omschreven eigenbelang, en dus een perfecte eenheid en doelgerichtheid bij de onderhandelingen. Onderhandelingen worden bijna altijd gewonnen door degene die de helderste doelen heeft.

Daar moet de EU mee in onderhandeling. Maar wat is de EU? Het Europees Parlement? De commissarissen? De ministers?
En welk belang is het uitgangspunt? Dat van de Eurocraten die een zo afschrikwekkend mogelijke afstraffing van de UK willen? Dat van Duitsland en Nederland die snel een zo vrij mogelijke handel willen? Of dat van de muitende Midden-Europese landen die geen klimaatbeleid en net als de UK geen kansloze vluchtelingen willen? Of van de zwakke zuidelijke staten die liever geen concurrerende Engelse producten willen hebben, als de UK erin zou slagen de Pond goedkoop te houden?
De werkelijkheid is dat men in Brussel full time bezig is crisis op crisis te bezweren, met de meest oneigenlijke middelen, tegen alle verdragen in, zonder te weten waar het op uitdraait, en waarbij de werkelijkheid geen rol meer speelt, alleen het politieke opportunisme van de dag. De onderhandelingen met de UK gaan dus veel pijnlijke onderlinge tegenstellingen in de EU blootleggen. Zolang je dan een tierende Verhofstadt voor de camera’s zet die de UK voortdurend schoffeert, valt dat misschien nog een beetje onder tafel te vegen….
Maar ik vermoed dat men dit in Brussel als een enorm probleem ziet. Hier kom ik op terug!

De wanhoop wordt zichtbaar
Opvallend was de zg.  “State of the European Union” speach van Junker.

 

“Mr President, Honourable Members of the European Parliament,
I stood here a year ago and I told you that the State of our Union was not good. I told you that there is not enough Europe in this Union. And that there is not enough Union in this Union.
I am not going to stand here today and tell you that everything is now fine.
It is not.
Let us all be very honest in our diagnosis.

Our European Union is, at least in part, in an existential crisis.
Over the summer, I listened carefully to Members of this Parliament, to government representatives, to many national Parliamentarians and to the ordinary Europeans who shared their thoughts with me.
I have witnessed several decades of EU integration. There were many strong moments. Of course, there were many difficult times too, and times of crisis.
But never before have I seen such little common ground between our Member States. So few areas where they agree to work together.
Never before have I heard so many leaders speak only of their domestic problems, with Europe mentioned only in passing, if at all.
Never before have I seen representatives of the EU institutions setting very different priorities, sometimes in direct opposition to national governments and national Parliaments. It is as if there is almost no intersection between the EU and its national capitals anymore.
Never before have I seen national governments so weakened by the forces of populism and paralysed by the risk of defeat in the next elections.
Never before have I seen so much fragmentation, and so little commonality in our Union.
We now have a very important choice to make.
Do we give in to a very natural feeling of frustration? Do we allow ourselves to become collectively depressed? Do we want to let our Union unravel before our eyes?”

“The next five months are decisive if we want to reunite our union”

Kortom: Brussel is in paniek!

Het kerende tij
De ontknoping zal nog wel verder weg zijn dan vijf maanden, maar het lijkt duidelijk dat men in de gaten heeft dat men op teveel punten de strijd heeft verloren, en het doordenderen richting federale staat niet langer een echte optie is. Uiteraard verwijt Junker dat de politici, die warempel hun oren laten hangen naar wat de bevolking wil… hoe durven ze! En hij maant ze aan alsnog braaf terug te keren in de federale schoot. Maar veel overtuiging spreekt er iet uit. Hij voelt zich dan ook genoodzaakt om in zijn toespraak de noodklok te luiden, hoeveel gezichtsverlies dat ook voor de EU betekent. En gezien het belang dat politici aan gezichtsverlies hechten is dat veelzeggend! Maar een andere manier om de muiters te imponeren had hij blijkbaar niet. Want de oostelijke staten willen wel degelijk bij de EU blijven horen, zij het liefst zonder de verplichtingen zoals de vluchtelingen, klimaatbeleid en de euro.

Mijn analyse is dat de Brexit de ommekeer betekende.
Overigens: gezien de krappe overwinning van het Brexit kamp, en de stellige overtuiging van dat kamp dat onze grote referendum-overwinning een flinke steun was voor hun Brexit campagne, vind ik dat onze Nederlandse zege het eigenlijke keerpunt was. Zonder ons succesvolle referendum was er blijkbaar geen Brexit geweest!
In ieder geval was het een teken aan de wand voor Brussel, in een zo Europees gezind land als het onze.
Het zomaar opeens laten vallen van TTIP, nota bene een EU paradepaardje, is het meest concrete bewijs voor de Brusselse paniek. Het risico op nog een vernietigend referendum wilden ze blijkbaar niet lopen, ondanks vele jaren werk die er al in TTIP zaten! En in heel wat landen zat zo’n referendum eraan te komen.

Maar veel zal het niet uitmaken. Van de referenda in Hongarije (vluchtelingen toelaten?), Finland (uit de euro muntunie?) en Italië (nog langer het door de EU opgelegde beleid accepteren) zal zeker de eerste slecht voor Brussel uitpakken. Maar vooral de laatste geeft Brussel nachtmerries. En zowel in – alweer – Italië als Frankrijk komen er referenda over de EU als de pro-soevereiniteit partijen de verkiezingen winnen. Het is een kwestie van tijd voor een van die partijen aan de macht komt en ook uit de EU stapt. Zoals ik al eerder voorspelde (in een blog waarin federalist Heisbourg al zei wat Stiglitz nu zegt) lijkt – jaja alweer – Italië nog steeds de beste kandidaat. De omineuze voortekenen hiervan worden inmiddels gesignaleerd in de vorm van een sterk toenemende kapitaalvlucht uit Italië.

Intussen begint ook bij de pro-EU landen het geduld op te raken. De economische voorspoed die de EU en de euro zouden brengen wordt inmiddels door niemand meer geloofd. Steeds meer experts komen net als voornoemde Nobelprijswinnaars met ernstige kritiek op de mislukte euro. De rijkere landen worden steeds pissiger op de weigering van de ontvangende landen om te hervormen, en die landen zijn op hun beurt de keiharde ingrepen vanuit Brussel in hun eigen economie volstrekt beu.  En erg veel landen hebben het helemaal gehad met de open grenzen zonder harde grensbewaking aan de buitengrens. Ze hebben ook niks meer in handen om de anti-Europese partijen in het eigen land de wind uit de zeilen te varen.

Veel pro-Europese leiders zien dan ook met samengeknepen billen de eerstvolgende verkiezingen naderen…

De ontknoping
Er zijn denk ik vier opties.

1. Doormodderen tot Europa ongecontroleerd explodeert met enorme schade tot gevolg. Dit is lange tijd de allerslechtste en toch meest waarschijnlijke optie geweest. En ligt nog steeds op tafel. Is veruit favoriet bij de Brusselse politici. Want de andere opties zijn moeilijk en geven gezichtsverlies.

2. Opdelen van de EU in verschillende zones. Wat munt betreft (dus meerdere euro’s) en/of wat onderlinge verhouding betreft. Er zouden dan dus een aantal landen een meer soevereine positie kunnen innemen samen met de UK, waarvoor dan een verdrag opgesteld zou moeten worden. Andere gaan verder richting federale staat.
Of je verdeelt de EU in noord-west, oost en zuid, elk met eigen munten.
Allemaal heel moeizame processen die vele jaren vragen en de problemen maar zeer ten dele oplossen.

3. Afslanken van de EU. De heilloze uitbreiding naar het oosten en zuiden wordt teruggedraaid en de EU wordt beperkt tot een kleine groep Noord-West-Europese landen met een degelijke en convergerende  economie.
Is alleen haalbaar als noodgreep tijdens de explosie in optie 1.

4. Interne hervorming van de EU. Niet de UK wordt hierbij in de mangel genomen, maar de EU zelf. Men geeft eindelijk toe dat de euro mislukt is, en dat de bevolking gewoon geen federale staat wil. Twee waarheden als een koe, en toch al jaren de elephants in the room. In plaats van als lemmingen te blijven voort-rennen naar een federaal Europa, met als dwangmiddel de eurocrisis, wordt pas op de plaats gemaakt en wordt de EU omgevormd naar een EEG waar de bevolking zich in herkent en prettig bij voelt. De (met name economische) soevereiniteit gaat hierbij grotendeels terug naar de landen, nationale valuta worden op papier hersteld maar de euro blijft de Europese betaaleenheid, in een Matheo Solution opzet. Er zijn geen transferbetalingen meer, wel af en toe gecontroleerde devaluaties. Interne grenzen blijven alleen afgeschaft als er een keiharde bewaking komt van de buitengrenzen, dus geen vriendelijke overzetservice van een handjevol halve welzijnswerkers.

Uiteraard is optie 4. de enige verantwoorde.
En ik denk dat vele jaren onderhandelen met de UK vanuit een tot op het bot verdeelde en uiteenvallende EU voor te veel politici een erg ontmoedigend vooruitzicht is. Met telkens weer nieuwe anti-euro(pese) referenda, anti Europa partijen die aan de macht dreigen te komen, lokale politici die Brussel overal de schuld van geven, en ook voor velen steeds duidelijker: een EU die economisch volledig aan de grond gaat lopen. En er zijn nog erg veel Nobelprijswinnaars die daar uiterst pijnlijke boeken over kunnen gaan schrijven…
Dit maakt optie 4 een stuk aantrekkelijker!

Hoewel ik optie 1. nog steeds veel aannemelijker vindt dan optie 4 als je kijkt naar wat Brussel bevolkt, geef ik optie 4 toch inmiddels een kleine kans. Als men zelfs op klimaatgebied weer met beide benen op de grond lijkt te gaan staan is immers alles mogelijk! En als meerdere Nobelprijswinnaars (en climategate.nl!) openlijk de alarmbel luiden kun je als zwaarbetaalde leek vanuit je comfortabele EP zetel moeilijk blijven roepen dat alles prima gaat.

Ik ben heel benieuwd of dit zich de komende maanden tot een Nederlands verkiezingstopic zal ontwikkelen. Dat zou zo maar eens kunnen!