Imares: Inwisselbare en MAakbare RESultaten

Op het NERN-congres sprak ik Imares-oudgediende bij visserijonderzoek van Imares: Adriaan Rijnsdorp. Eerder onderzocht Imares de visserij al weg voor de overheid/NGO’s uit 25 procent van de Noordzeekustzone in het kader van Natura 2000. Nu hebben ze nóg een onderzoek dat de impact van visserij op de zeebodem moet onderzoeken en schelpdieren, Benthis, met eigen website Benthis.eu.

De invloed van visserij op verspreiding van schelpdieren moet hier uit blijken geformuleerd als ‘de kwetsbaarheid van benthische ecosystemen’. Volgens Rijnsdorp was dat onderzoek naar invloed op schelpdieren nog nooit gedaan, en zijn neus groeide terwijl hij sprak.

Onderzoek met strekking Benthis al lang gedaan
In de jaren ’90, toen er nog 40 procent hogere visserijdruk was in de (Nederlandse) Noordzee, is er wél een groot onderzoek gedaan. Daarbij werd de langjarige invloed van boomkorvisserij op de zandbodem en verspreiding van schelpdieren in de Noordzee vergeleken met een controlegebied zónder visserij. Er staat een Rijnsdorp bij, maar misschien is dat zijn verdwenen tweelingbroer?

Dit is de referentie:
M.J.N. Bergman J.W. van Santbrink J. Buijs J.A. Craeymeersch G.J. Piet A.D. Rijnsdorp C. Laban W. Zevenboom (1998) The distribution of benthic macrofauna in the Dutch sector of the North Sea in relation to the micro distribution of beam trawling BEON Rapport nr. 98-2 BEON project NIOZ 96 V 26 ISSN 0924-6576

Daaruit bleek het overbekende, reeds toen al plat onderzochte fenomeen: in een trek met een boomkor raken vanzelfsprekend schelpdieren als het nonnetje beschadigd. Ik raak ook beschadigd als zo’n sleepnet met van die wekkerkettingen over mij heen rolt.

Maar….In vergelijking met controlegebied had NATUURLIJKE DYNAMIEK grotere invloed op de verspreiding van schelpdieren dan visserij-activiteiten. En op populatieniveau werd géén invloed gemeten. Dat was in een periode met een 40 procent grotere visserijvloot, met 45 procent meer motorvermogen. Nu zal de invloed van boomkorvisserij in Natura 2000 gebied op maximaal 20 meter diep op benthische fauna van dynamische zandbodems nóg kleiner zijn.

Al die soortjes van de ondiepe kustzone (-20 NAP) die nu Natura 2000-gebied heten (en waar je – als die ‘schadelijke boomkorvisserij’ eenmaal weg is- alleen nog mag heien, palen, eilanden aanleggen, windmolens planten, zand opzuigen) zijn ingesteld op hoge natuurlijke dynamiek, dus het resultaat uit 1998 was heel logisch. Door het RIVO vastgesteld toen Natura 2000 nog geen issue was, waarover de overheid rapportjes bestelde bij Imares (afkorting voor Inwisselbare en Maakbare Resultaten, zie ook in Visserijnieuws hoe ze met data over paling goochelen, en mijn blog over Discards).

Uit onderzoek van Bureau Waardenburg met GPS-loggers – vergelijkbaar met wat Willem Bouten en Judy Shamoun van de UvA doen– blijkt de onderbevissing van de Noordzeekustzone al zijn uitwerking te krijgen op de kleine mantelmeeuw: deze trekt voor voedselvluchten steeds meer het land in. Er zijn nauwelijks nog discards, die het voor de meeuwen lonen om 36 uur lang rond te vliegen op zoek naar een vissersschip.

Waarom dus Benthis? Als onderbouwing voor meer Brusselse bureaucratie
Benthis is beloond door de (Europese) bureaucratie die voor 2020 iets met ‘de ecosysteembenadering’ in de Kaderrichtlijn Marien wil doen maar nog niet snapt wat. Omdat iedereen met ecosysteembenadering weer iets anders bedoelt, zoals visserijbioloog Ray Hilborn al stelde als kritiek. Het klinkt wél ‘wetenschappelijk’en dus geeft het gebruik van die term de bureaucraat meer gezag in onze technocratie.

Bureaucratie overvraagt de wetenschap weer
Ecologen kunnen al niet eens fatsoenlijk de populatie van één vissoort schatten in de Noordzee met onzekerheidsmarges van tientallen procenten. Laat staan alle populaties van álle soorten in de Noordzee (de Ecologische Atlas van de Noordzee geeft vooral witte plekken) én ook nog de interacties tussen soorten in een dynamisch milieu. Dat is wat de ‘ecosysteembenadering’ eigenlijk vraagt. De ecosysteembenadering in Brussel is wel de natte droom van onderzoeksbureaus: er blijft eindeloos ‘meer onderzoek’nodig, want ‘er zijn nog onzekerheden’.

In een technotijdperk geloven we helaas dat zinloos onderzoek zinvol kan zijn en dat bureaucraten op basis van dat onderzoek de natuur/het klimaat kunnen afregelen. De vraag ‘waarheen afregelen, waarom en voor wie’wordt niet gesteld: het is voor het beleid, dat een doel op zich is en veel ecologisch onderzoek is een ode aan deze bureaumachine.

We zien bij Benthis inderdaad dat géén bureaucratische mode uit Brussel onvermeld blijft:

Benthic ecosystems provide important goods and services, such as fisheries products and supporting, regulation and cultural services. There is serious concern about the adverse impact of fisheries on benthic ecosystem which may negatively affect the fisheries yield and integrity of the sea bed. To develop an integrated approach to the management of human activities in the marine environment, in particular fishing

Dat moet dan weer leiden tot ‘frameworks’ en ’toetsingskaders’ en andere regelknoppen van technocraten die de natuur willen afregelen, met als enige meetbaar resultaat: lastenverzwaring voor ondernemingen en stapels papier.

De enige ‘ecosystem service’die ze kunnen bedenken is visserij.
De Noordzee levert geen ‘services’ (= zaken die wij economisch benutten) behalve visserij en water om je schip op te laten drijven. Tegelijk is het eind 2012 gestarte en tot 2017 lopende Benthis er alleen op gericht om visserij weg te onderzoeken. Dit is de enige factor die Brussel weg wil, terwijl ze windmolens heien, zand zuigen, eilanden bouwen: het is namelijk de factor die het minste geld oplevert voor de invloedrijkste lobbies in Brussel. En zolang deze slagen iets als ‘de wetenschap zegt dat het moet’ te verkopen, zijn wij in het Westen geneigd ons gezonde verstand uit te schakelen en als Middeleeuwse gelovigen bij de paus ja te knikken.

Imares wil bodem in Natura 2000 grootschalig beroeren met Balance Island
Punt van informatie, zoals vakblad De Ingenieur meldt: het zelfde Imares ontwerpt met Grontmij nu plannen voor ‘Balance Island’: een opgespoten eiland van 50-100 vierkante kilometer in Natura 2000-gebied voor Goeree Overflakkee dat zout water bij vloed moet keren als de Haringvlietsluizen open staan.

Dat noemen ze ‘building with nature’: ‘bouweh mette natuâh’ zou dat heten wanneer wij in Nederland geloofden dat iets pas écht grote ecologische wonderen verricht in het Hagenees. Net als wetenschapperig proza over ‘ecosysteembenadering’ heeft dit Engelse taalgebruik in Nederland de zelfde functie: nietszeggend gelul gezag en subsidie geven.