Een gastbijdrage van Jos Tissen.

Climategate.nl heeft mij uitgenodigd een gastbijdrage te leveren over wat mij hoog zit. Ik heb het hier niet over de zaken waar ik me als mens, en afhankelijk van mijn humeur, zo prachtig aan kan ergeren. Die lijst is lang en de schaamte daarover is vergelijkbaar. Soms is de ergernis terecht maar veelal ligt de oorzaak van mijn ergernis niet bij wat er gebeurde maar bij mezelf. Was ik dat? Het Nederlandse gezegde: “erger je niet, verbaas je slechts” dekt wat dat betreft de lading zo goed als volledig.

Ik verwonder me in vergelijkbare mate over de polarisatie van het milieudebat. Of te wel het hanengevecht tussen ecosukkels en klimaatontkenners. Deze aan de ander toegekende eretitels verraden een ergernis, die ik kan begrijpen, maar niet kan delen.

Beide partijen zitten wat mij betreft op hun eigen treintje en hun tuut-tuut-tuut ergert me slechts in beperkte mate. In ben me natuurlijk wel bewust van de leugens die de partijen zich voor het goede doel menen te moeten veroorloven en ben ook niet bereid die met de mantel der liefde te bedekken.

Ik erger me daar echter niet aan omdat mijn ervaring me heeft geleerd dat de partijen zich veelal niet bewust zijn van hun motivatie. De ene partij weet niet waarom ze het milieu wil beschermen en de andere partij weet niet waarom dat niet zou moeten. Elkaar “met de neus op de feiten drukken” is bovendien niet erg effectief. En is het zien van elkaar als vijanden niet eerder een ontkenning van elkaars menselijkheid?

Ook erger ik me niet aan het wederzijdse onvermogen van de partijen om de polarisatie te overstijgen. De polarisatie van het milieudebat is niet ontstaan met de publicaties van “Silent Spring” door Rachel Carson of ‘The Limits to Growth: a Global Challenge”, het eerste rapport aan de Club van Rome.

De polarisatie is eerder een uitwas en logische consequentie van het in de Westerse milieudenken verankerde idee dat de natuur goed is en het idee dat de industrie slecht is. Het doet er wel toe dat beide ideeën slechts in beperkte mate waar zijn, maar ze zijn volledig verankerd in ons collectieve bewustzijn en worden dus als waarheid gedeeld. De partijen in de polarisatie gedragen zich slecht als marionetten van de cultuur. Je daaraan ergeren is vergelijkbaar met het ergeren aan de opkomst van de maan.

Wat me echter aan dit alles hoog zit, zijn de consequenties ervan. Het is zo dat waar er twee kijven, er twee schuld hebben, maar wie draait er in dit geval voor de kosten op?

De tijd en energie die er in een gevecht verloren gaan, de halve waarheden die de wereld in worden geholpen, de investeringsbeslissingen die erop worden gebaseerd, de voortgang die niet wordt gerealiseerd. Voor mij zijn dat hoge kosten. Het zit me hoog dat we er met elkaar niet in slagen dat te voorkomen.

Kapitaalvernietiging is goed voor de economie, maar niet voor mijn hart.

Ook zit het me hoog dat we lijken te berusten in een onbevredigend status quo. Het status quo van schuld en “window dressing”, van wind op zee en toch maar niet op land. De status quo van ontzorging en het sluiten van kolencentrales, van de HSL en het weren van vieze diesels.

Het zit me hoog dat de moeilijke vragen via een ongeschikt mechanisme worden getoetst. De mens is sinds zijn bewustwording bezig met het zich losmaken van de natuur. Dit is een tegenstrijdigheid die zich niet op laat lossen door een romantische voorstelling en een decadente houding. Ze laat zich niet oplossen door het vertekenen of overdrijven van het conflict en ook niet door het ontkennen ervan. We verdienen meer dan het huidige status quo.

Mensen die in conflict tegenover elkaar staan hebben slechts oog voor de eigen waarheid. Houd je eigen waarheid dus voor je totdat je ervan hebt verzekerd dat a) je argumenten deugen en b) dat het vertrouwen er is om ze te horen.

Richt je niet reactief op het ontkrachten van het argument van je tegenstander, maar proactief op het onderbouwen van je eigen visie. Veel van de gegevens die er over het milieu worden verzameld, worden dat omdat ze passen binnen het huidige denken over het milieu.

Soms zal je deze beperking dus moeten overwinnen. Zelfs al heb je waarheid in pacht, dan is het nog een goed idee om die voor je te houden. Niet om de wereld je wijsheid te onthouden maar omdat alleen het vacuüm van een vraag in staat is om mensen om de tafel te krijgen, om je idee te toetsen, om het te verbeteren en om het geaccepteerd te krijgen. Probeer je daarom bewust te worden van wat je nog niet weet en houdt ruimte voor antwoorden die niet in je wereldbeeld passen.

Weet je zeker dat het klimaat door het gebruik van fossiele brandstoffen opwarmt. Of weet je zeker dat dat niet zo is? Wat je niet weet, is je grootste kracht. Je hebt een wereld te winnen.

Ik sta even stil, en dat is een hele vooruitgang.

Bertold Brecht.

Aldus Jos Tissen.

– – –

Jos Tissen heeft een achtergrond in de olie- en gasindustrie en is milieucommunicatie-specialist. Hij richt zich op het raakvlak tussen economische en maatschappelijke doelstellingen.

Zie ook zijn website hier.

Voor mijn eerdere bijdragen over klimaat en aanverwante zaken zie hierhier, hier, hier en hier.