Het honderden miljardenverslindende klimaatbeleid is gebaseerd op klimaatwetenschap, zoals ‘geportretteerd’ in modellen, die een gesimplificeerde beschrijving bieden van een complexe werkelijkheid. De beoordeling van de mogelijkheden en beperkingen van deze modellen is een zaak voor professionals. Maar vele niet-professionals zijn betrokken bij de besluitvorming over klimaatbeleid – een ontwikkeld lekenpubliek dus. Kunnen zij een minimum aan gevoel ontwikkelen voor de beoordeling van de kwaliteit van de wetenschappelijke onderbouwing van dat beleid? En kunnen klimaatwetenschappers hen daarbij helpen?
Het antwoord op deze vragen is misschien een voorzichtig ‘ja’.
De Amerikaanse klimaatwetenschapper Judith Curry heeft onlangs een poging gewaagd om voor een lekenpubliek uit te leggen hoe het zit. Ze heeft er achttien pagina’s voor nodig gehad. Helaas heb ik de indruk dat velen die daaraan beginnen de eindstreep niet halen, zoals uit sommige reacties bleek.
Gelukkig heeft zij een samenvatting gemaakt, die duidelijk maakt dat klimaatmodellen weliswaar onmisbaar zijn om greep te krijgen op de complexe werkelijkheid, maar niet meer dan dat. Zij kunnen geen antwoord geven op cruciale vragen, zoals wat de invloed is van CO2 (en andere broeikasgassen) versus natuurlijke factoren op het klimaat, en in het bijzonder de temperatuur. Evenmin bieden zij een betrouwbare basis voor voorspellingen (beter: projecties) over het toekomstige klimaat en dus ook niet voor de beoordeling van de effectiviteit van het huidige klimaatbeleid.
Judith Curry:
Executive Summary
There is considerable debate over the fidelity and utility of GCM climate models. This debate occurs within the community of climate scientists, as scientists disagree about the amount of weight to give to climate models relative to observational analyses. Climate model outputs are also used by economists, regulatory agencies and policy makers. Hence, GCMs have received considerable scrutiny from a broader community of scientists, engineers, software experts, and philosphers of science. This report attempts to describe the debate surrounding climate models to an educated but nontechnical audience.
Key summary points:
▪ GCMs have not been subject to the rigorous verification and validation procedures that is the norm for engineering and regulatory science.
▪ There are valid concerns about a fundamental lack of predictability in the complex nonlinear climate system.
▪ There are numerous arguments supporting the conclusion that climate models are not fit for the purpose of identifying with high confidence the proportional amount of natural versus human causes to the 20th century warming.
▪ There is growing evidence that climate models predict too much warming from increased atmospheric carbon dioxide.
▪ The climate model simulation results for the 21st century reported by the IPCC do not include key elements of climate variability, and hence are not useful as projections for how the 21st century climate will actually evolve.
Climate models are useful tools for conducting scientific research to understand the climate system. However, the above points support the conclusion that current GCM climate models are not fit for the purpose of attributing the causes of 20th century warming or for predicting global or regional climate change on timescales of decades to centuries, with any high level of confidence. By extension, GCMs are not fit for the purpose of justifying political policies to fundamentally alter world social, economic and energy systems. It is this application of climate model results that fuels the vociferousness of the debate surrounding climate models.
Daar is geen woord Frans bij.
Lees verder hier.
Moeten degenen die beslissingen nemen over het klimaatbeleid – de beleidsmakers – nog méér weten over de wetenschappelijke basis daarvan? Het lijkt mij dat dit eigenlijk wel voldoende is.
En wat voor conclusie zouden zij daaruit moeten trekken?
Voor mijn eerdere bijdragen over klimaat en aanverwante zaken zie hier, hier, hier, hier en hier.
Ook Patrick Frank geeft een verhelderende en vernietigende analyse over de klimaatmodellen hier:
https://www.youtube.com/watch?v=THg6vGGRpvA
Uiteraard is zulks niet langs de alarmist censuur (ook bekend als peer-review) te loodsen
http://www.skeptic.com/reading_room/a-climate-of-belief/
De conclusie lijkt mij dat de mensheid wel afspraken kan
maken over de uitstoot van co2.
Maar het is niet juist om daar een conclusie met betrekking
tot opwarming aan vast te knopen.
Over andere invloeden op klimaatverandering dan co2
heeft de mensheid GEEN invloed.
Wat denken die mensen op klimaat conferenties toch wel!
Dat ze de wijsheid in pacht hebben?
Curry zegt dat klimaatmodellen “onmisbaar zijn, maar niet meer dan dat”?
Wat betekent dat?
Ik weet wel wat het in ieder gevel *niet* betekent.
Het betekent in ieder geval *niet* dat we de projecties van de modellen gewoon naast ons kunnen neerleggen. Integendeel: bij gebrek aan beter kunnen we de projecties van de modellen maar beter serieus nemen. En dat doen we gelukkig ook, wereldwijd, van Rusland tot China en van de VS tot Europa, alle landen, alle academiën der wetenschap, alle meteorologische instituten, alle deskundige wetenschappers, ondanks Curry’s voortdurende verwarringzaaierij.
Curry zegt dus dus dat klimaatmodellen weliswaar onmisbaar zijn om greep te krijgen op de complexe werkelijkheid, maar niet meer dan dat Inderdaad. Niet meer dan dat. We hebben klimaatmodellen ook helemaal niet nodig om tot een zinvolle projectie te komen. Een schatting op basis van theorie, bewijs in het lab en schattingen op basis van observaties is dan al meer dan voldoende. Schattingen op basis van observaties vertellen ons dat we AGW serieus moeten nemen. Schattingen van Curry zelf bijvoorbeeld:
https://curryja.files.wordpress.com/2014/09/slide11.png
Waarom dan toch zo door zeveren over die modellen? Omdat de zogenaamde sceptici niets anders hebben. Het is niets anders dan een mythe in de lucht houden dat het aan de modellen zou liggen. Lariekoek.
Onjuist.
Gewoon omdat men de modellen die de realiteit niet volgen blijft gebruiken i.p.v. te ontmantelen.
Volgens mij lees jij niet goed Boels. Gooi de modellen maar weg en neem een potloodje en papier en maak je eigen projectie. Op basis van AWG ongeloof en op basis van afnemende zon activiteit zou dat dan een dalende lijn zijn. Maar je mag ook de schattingen van Curry gebruiken hoor.
En dit is eigenlijk zo hilarisch. Boels laat zien wat ik stel: De zogenaamde sceptici willen de mythe in stand houden dat er alleen maar naar modellen wordt gekeken. Indien je zegt: “doe die modellen maar weg” War beginnen ze over te zeveren? …… de modellen.
Onderzoekt alle dingen (modellen) en behoudt het goede (model).
Wat is daar mis mee?
Prima Boels ga je gang. Dat roep ik toch al een tijdje? Kom met je eigen verwachting en stop met zeuren als een vastgelopen langspeelplaat dat de modellen niet kloppen. Ik kijk inderdaad naar alle modellen en die van Curry lijkt op dit moment best heel aardig te kloppen. Mijn voorstel is om dan maar van de Curry projectie uit te gaan totdat we in de toekomst betere informatie hebben. Heb je een beter voorstel?
Prima voorstel, mits je de andere modellen vernietigt en de betrokkenen op non-actief of aan de kaak stelt. Ze hebben/hadden het mis en hebben gefaald.
Goed, we verklaren het Curry model als de enige waarheid. Dan negeer ik je merkwaardig intolerante uitspraken even die zich kenmerken door wrok, woede en haat en dan nemen we gelijk de Curry cijfers erbij: https://curryja.files.wordpress.com/2014/09/slide11.png
En wat nu Boels? wat moet ik bijvoorbeeld doen met die 5% kans op 20 graden opwarming de komende paar honderd jaar die ik in de Curry cijfers lees?
Herman Vruggink,
Ik ben even de draad kwijt. Help me a.j.b.. Wat is het klimaatmodel van Judith Curry?
Of Curry zelf een grafische presentatie op basis van haar bevindingen gemaakt heeft weet ik niet. Maar de cijfers zijn duidelijk.
https://curryja.files.wordpress.com/2014/09/slide11.png
Oh wacht….. gaat het je om het woordje model? Ooooooh is dat je probleem? Dat is snel opgelost. Curry projectie of Curry verwachting of Curry prognose. Snap je het dan wel Hans?
Boels,
Modellen zijn niet voor het voorspellen van
ENSO
zonneactiviteit
Exacte uitstoot broeikasgassen
Het is dus ook niet reeel om te verwachten dat de temperatuur precies een model volgt, daarom zijn er meerdere modellen die meerdere malen worden berekende met verschillende scenario’s.
Dus geef even gied onderbouwd aan welke modellen niet voldoen en waarom niet.
Natuurlijk wel met gebruik van de actuele ontwikkelingen van bovenstaande in gedachten.
Veel plezier met uitzoeken en denk aan je hart
Of heb je de Curry cijfers nog nooit goed bekeken….. Hier uitleg daarover.
https://judithcurry.com/2014/09/24/lewis-and-curry-climate-sensitivity-uncertainty/
Mocht je iets niet begrijpen schroom niet om het dan opnieuw te vragen. Ik sta altijd klaar om het je uit te leggen. https://judithcurry.com/2014/09/24/lewis-and-curry-climate-sensitivity-uncertainty/
@Vruggink ik ben het met je eens. Ik heb gisteren een uitgebreid commentaar geschreven maar dat werd door technische reden of zo niet geplaatst. Ik stel voor dat ipv eindeloze fundamentele kritiek op het niet of wel funktioneren van complexe modellen op deze site toch eens wat aandacht wordt besteed aan wat er zoal ‘gebeurt’.
Zo heb ik weinig tot niets kunnen lezen over totaal ‘onverwachte’ afwijkingen van toe en afname van het zeeijs aan beide polen. Schijnt niet belangrijk genoeg te zijn.
Koudste centrum is dit jaar/seizoen verplaatst van de Noordpool naar Siberië en China/Japan, daar zijn enorme kouderecords gebroken. Het is de chaotische straalstroom, die deze weersveranderingen veroorzaken.
https://iceagenow.info/
Oh zit dat zo….tja niks aan de hand dus. Dat het zich nu voor het eerst voordoet in ieder geval sinds er betrouwbare metingen zijn maakt dan ook niks uit natuurlijk. Maar eh Siberie is groot en even verderop is het opeens weer 20 graden warmer dan normaal.http://siberiantimes.com/ecology/casestudy/news/n0793-no-global-warming-in-siberia-donald-trump/
Ach ja kan een keertje gebeuren….ben benieuwd waar het koude centrum volgend jaar ‘zit’ Friesland stel ik voor hebben we weer eens een 11 steden tocht…
Klimaatmodellen kunnen misschien circa een week het klimaat voorspellen.
Vandaar dat het model wat hanssen in 1988 presenteerde het nog steeds gied doet (als je natuurlijk kijkt naar de actuele forcings)
Henk, als je bedenkt dat op alle tijdschalen CO2 naijlt op de temperatuur, is het verhaal over al die forcings uit de lucht gegrepen.
Dus eerst verandert de temperatuur, daarna volgt CO2 verandering. Dit kan in de ijstijden van 800 tot 1000 jaar duren.
Maar ook op kortere tijdschaal gebeurt het al, kijk maar naar temperatuurverandering en CO2 verandering tijdens El Nino’s. De naijltijd is hier circa een half jaar.
Kijk maar wat er in het El Nino jaar 1998 gebeurt. Eerst verandert de temperatuur, verandering van CO2 volgt.
http://www.woodfortrees.org/plot/esrl-co2/derivative/mean:12/from:1997/to:1999/normalise/plot/rss/derivative/mean:12/from:1997/to:1999/normalise/plot/square:10/from:1996/to:2000
Erik,
Begin eens met nadenken in plaats van onzin te geloven.
Juist.
Klimaatwetenschap is toch toegepaste wetenschap ? (men vraagt en wij draaien). Daarom konden klimaatmodellen succesvol evolueren naar de basis voor klimaatbeleid. Terwijl zelfs b.v. het IPCC duidelijk een onderscheid maakt tussen scenario’s en predicties.
Het integreren van computers en informatietechnologie als meetinstrument om modellen en simulaties te maken, is uiteraard volstrekt plausibel. Het maakt echter wel verschil of je de uitkomsten gebruikt om tot meer kennis te komen, of om klimaat beleid mee te maken. Dat laatste is een heel aparte discussie, vooral omdat modellen en simulaties ook grotendeels zijn samengesteld uit (subjectieve) imaginatie.
Dat raakt ook aan de grenzen van de begrijpbaarheid en de voorspelbaarheid van complexe systemen als het klimaat en aan de grenzen die we met behulp van de wetenschappelijke methode kunnen verkennen en verleggen. Maar dat is een dampend epistemisch moeras, waarin ik me niet ga begeven.
@Gerard d’Olivat,
Jouw mening dat hier geen aandacht zou worden besteed aan ‘wat er zo al gebeurt’ verbaast mij.
In een reactie van mij in een artikel van Hans Labohm op 9 november schreef ik over de relatie tussen de zonneactiviteit en de temperatuur op aarde. Ook Hans heeft daar over geschreven. De reacties daarop waren, kort door de bocht, ‘eerst zien en dan geloven’ en zoveel mogelijk bagatelliseren, inplaats van inhoudelijk ‘oppakken’.
Deels overlapping met mijn reactie toen, over typisch iets wat nu gebeurt, nl. de ongewone opwarming in tweede helft vorige eeuw: Fragment uit
http://diekaltesonne.de/eine-kleine-sensation-von-der-presse-unbemerkt-sonnenaktivitat-erreichte-im-spaten-20-jahrhundert-doch-maximalwerte/
“Die außergewöhnlich starke Sonnenaktivität in der zweiten Hälfte des 20. Jahrhundert hatte übrigens bereits Sami Solanki vor mehr als 10 Jahren in Nature berichtet. Danach zog er sich jedoch auf mysteriöse Weise aus der Klimadiskussion zurück. Ist dies vielleicht der Grund, weshalb die Sonnenforscher nun nahezu unbemerkt unterhalb des medialen Radars operieren? Die unerwartet starke Sonne wirft unbequeme Fragen auf, denen man gerne ausweicht. Könnte die hohe Sonnenaktivität vielleicht doch irgendetwas mit der starken Erwärmung 1980-2000 zu tun haben?”
Kijk vooral naar de laatste grafiek! Ook voor jou ‘unbequeme Fragen’?
Verder: “Zo heb ik weinig tot niets kunnen lezen over totaal ‘onverwachte’ afwijkingen van toe en afname van het zeeijs aan beide polen. Schijnt niet belangrijk genoeg te zijn.”.
Wat de Noordpool betreft, je bedoelt misschien de ijsvrije doorgang in het jaar 1122:
http://www.kaltesonne.de/ertappt-geomar-verschweigt-in-pressemitteilug-bedeutende-schmelzphase-des-arktischen-meereises-in-den-1960er-jahren/
Misschien heeft het iets te maken met het bovenstaande, ook toen (1122) was er een piek in de zonneactiviteit.
Ook over andere onderwerpen die nu spelen is door Hans en anderen uitputtend geschreven, zoals Trump, koralen, E-auto’s, CO2, noem maar op.
@Guus Derksen. Het lijkt erop dat Artica de ‘groundzero’ gaat worden de komende jaren niet alleen voor het klimaat debat maar ook geopolitiek als gebied waar economisch/logistiek de koek verdeeld zal gaan worden. Er zijn veel aandacht trekkende publicaties over geweest oa van de op deze site verguisde Peter Wadham. Het is niet ondenkbaar dat juist die ongebruikelijke stijging van temperatuur en teruggang van (oud)zeeijs van en rond de Noordelijke IJszee, Trumps ‘inzichten’ wat betreft Climatechance zal veranderen. Dat zal niet gebeuren omdat hij opeens ‘alarmist’ is geworden. Dat is hij trouwens sociaal maatschappelijk al, maar vooral onder invloed van de NASA en het Pentagon, die vanuit een heel andere invalshoek dan het IPCC naar dit soort gebieden kijken.
Ik heb overigens je bijdrages toevallig best wel gelezen en vond ze interessant vooral omdat ze enigszins buiten het ‘vigerende modellenboekje’ opereren .
Natuurlijk geen enkele aanwijzing dat er 1000 jaar geleden ook zo weinig ijs was, maar dat mag de ” sceptische ” pret natuurlijk niet drukken
Er zijn 2 factoren die de temperatuur op Aarde bepalen,
ZON en haar activiteit en de Vulkanen en hun activiteit.
Verder is alles wat plots v.a. 2001 uitgekraamd en geschreven is de meest totale onzin die te verzinnen is.
Inderdaad op Climategate.nl wort al sinds 2001 onzin geschreven, als je wetenschappelijke artikelen leest wordt het een stuk duidelijker
Henk, jij hebt natuurlijk naar de grafiek in deze link gekeken:
http://verenoflood.nu/het-sprookje-van-wipneus-en-de-wolf-over-klimaathysterie/ :-)
Nou, Guus Derksen, ik geloof dat je er niet veel van begrepen hebt en de schrijver van de blog waarnaar je verwijst al helemaal niet. Maar de figuur die er in staat lijkt wel degelijk echt, al heeft de maker er van (‘Wipneus’) niet echt zijn naam mee als het om geloofwaardigheid gaat.
Bij het stuk op ‘veren of lood’ wordt de grafiek van de global sea ice area (noordpool + zuidpool) afgebeurd omdat hij niet overeenkomt met het plaatje van alleen de noordpool. Dat slaat dus nergens op.
De ontwikkeling van de hoeveelheid zeeijs op wereldschaal is op dit moment bijzonder vreemd. Er is een enorme kloof met de voorgaande jaren. De negatieve anomalie is ongekend groot. Er zal wel een verband zijn met de voorgaande El Nino, maar dan nog. Meer van deze grafieken en commentaren op de onderstaande blog
https://forum.arctic-sea-ice.net/index.php?action=profile;area=showposts;u=19
Nog een plaatje van ‘Wipneus’. Kijk en huiver.
https://sites.google.com/site/arctischepinguin/home/sea-ice-extent-area/grf/nsidc_global_area.png
Herman, ondertussen bij de Zuidpool
http://www.woodfortrees.org/plot/nsidc-seaice-s/trend/plot/nsidc-seaice-s/from:2002/trend/plot/nsidc-seaice-s/mean:12
Interessant plaatje, Erik, maar van ‘ondertussen’ is geen sprake. De gegevens in de figuur zijn bijgewerkt tot en met december 2015. De afgelopen jaren was er inderdaad sprake van een grote hoeveelheid zeeijs rond de zuidpool. In de tweede helft van vorig jaar kwam de klad erin, toen werd de afwijking opeens licht negatief. In de tweede helft van dit jaar werd de afwijking opeens sterk negatief. Hoe moeten we dat interpreteren? De statistiek wordt bepaald door gemiddelden en extremen. In de afgelopen 5 jaar hebben we zowel een record-hoge als een record-lage anomalie gehad in de relatief korte meetserie. Het lijkt dus alle kanten op te gaan. Kijken we naar het verloop van de totale hoeveelheid zeeijs op aarde
nogmaals:
https://sites.google.com/site/arctischepinguin/home/sea-ice-extent-area/grf/nsidc_global_area_byyear_b.png
dan zien we nu een afwijking die totaal buiten de voorgaande statistiek valt. Conclusie: de situatie kan opeens sterk veranderen en het zal wel kloppen dat we daar nog lang niet alles van weten.
Maar ondertussen ligt er rond de zuidpool extreem weinig ijs voor de tijd van het jaar.
Nou Bart, dat staat inderdaad duidelijk in het artikel dat het een grap is!
Het blijkt trouwens ook uit het lachebekje dat ik erbij plaatste.
Nee, Frans Groenendijk denkt dat het een grap is, maar dat is het dus niet. Ik heb inmiddels ook op zijn site gereageerd. Hij was er al op gewezen dat er ‘een foutje’ staat in zijn verhaal.
Citaat van Frans Groenendijk: ‘kan het zo snel gaan met klimaatverandering?’
Ja dus.
Die grafiek is juist. Maar over grappen gesproken: Je zou toch verwachten dat onze Erik nu wel met zijn sea ice global trend grafiek zou komen om te laten zien dat het drijfijs toch echt toeneemt. De grap zit dan meestal in de mate van kersenplukken….
Misschien moeten we CO2 als invloed op het klimaat maar eens gaan zien als een trampoline. JA, een trampoline ‘reflecteert’ zo ongeveer 100% van alle energie die er op is uitgevoerd.
En JA, een trampoline ijlt/trilt nog wat na als er géén energie op wordt uitgeoefend.
Misschien wel 8,4 seconden of zo.
Maar dan?
Als het nacht is en er geen trampoline springers zijn?
Wat doet een trampoline dan?
Niks. Ham and eggs.
Een trampoline kan zelf helemaal niks. Het kan alleen wat als er energie aan wordt toegevoegd. Voor water en CO2 geldt datzelfde principe, waarbij water een ‘monster is met vele gezichten’. CO2 is slechts een one-trick pony met een zeer beperkte bandbreedte. Als een gehoor-gestoorde die alleen tonen van 1500 Herz kan horen.
Water/damp/ijs/gas is echter een heel ander verhaal. Dat is een full-spectrum autistische ADHD-er met bipolaire stoornis op LSD. Met een xxx aantal vermommingen en verschijningsgsvormen ook nog eens. Water kan zelfs dienen als omgekeerde trampoline. Het kan opwarmen, koelen, maar ook opwarming of koeling tegengaan. Snapt u het nog?
CO2 kan zelf eigenlijk helemaal niks. Je kunt het zien als zo’n flipper in een flipperkast.
Het houdt misschien eventjes die kogel tegen, misschien zelfs wel een paar minuten, maar uiteindelijk belandt die kogel toch in de bak.
Netto effect: NUL. Uitstel, hooguit uitstel.
Wel. De wereld is IETSJE langer warm gehouden door CO2 maar dat was het dan ook.
Misschien wel 8,4 seconden, wat te vergelijken is met dat de zon 8,4 seconden per dag langer had geschenen zonder ‘reflectie’.
Verontrustend?
Wat denkt u zelf? Wat wérkelijk verontrustend is is de immens deplorabele staat van politici, media en wetenschap en overige warmista’s die werkelijk geloven dat 100 ppm CO2 de aarde zou kunnen opwarmen.
Alsof je stormen zou genereren als 1 op de 10.000 mensen een trampoline in de tuin zouden hebben staan en hun kinderen daar 12 uur per dag op zouden springen.
Vergeet die vlinder die een storm kan veroorzaken. Lucht gedraagt zich eveneens als een soort van trampoline: het kan energie absorberen, welke energie dan ook, maar het middelt zich in no time uit. Net als een trampoline. Lucht/gas (en CO2) kun je samen drukken, net als een trampoline, maar water bijvoorbeeld niet.
En nog een verschil tussen een gas en een vloeistof: een gas kent geen negatieve druk.
Hooguit nul Bar. Een vloeistof echter kent wél een negatieve druk: minus tien Bar bijvoorbeeld. En wie maken hier nou mooi gebruik van? Planten en bomen!
Daarom kunnen bomen wel 100 meter hoog worden: ze zuigen water op met negatieve druk van 10 Bar! Doen ze op moleculair niveau hoor, dat dan weer wel. Mooi he, die natuur. Een beetje boom is inmiddels slimmer dan welke warmista dan ook.
Ik vind die CO2 leugen nog niet eens zo erg: het is de onderschatting van intelligentie die mij het meest stoort.
Beste warmista’s en aanhang: stop eens met die debilisering van het ‘gewone volk’ waar ik mijzelf ook toereken. U bent allang geen oplossing meer: u bent het probleem.
En niet te zuinig ook.
Afijn, dat lezen we over 1000 jaar wel in de boeken.
Maar ik moet nog een tijdje mee, en om eerlijk te wezen ben ik uw achterlijke -non-wetenschappelijke en spindoctor – geblaat wel wat zat.
Die veelbelovende 21ste eeuw: dat is wat ik wil.
Waarin dingen geregeld worden met échte wetenschap en niet met politiek correct narcistisch onnozel geblaat.
Zo. Die diarree ben ik weer kwijt.
Bart,
de getoonde (zuidpool) zeeijs trend geldt tot half 2016. Dat jij in de grafiek iets minder ziet komt door de toegepaste middeling van 12 maanden.
De lineaire trend representeerd wel tot half 2016.
Ik hoop dat je niet weersfenomenen als klimaat gaat duiden. Kijk naar de wat langere termijn.
Herman, ik zal binnenkort een update geven van totaal zeeijs, nu even weinig tijd.
Ik had inderdaad niet gezien dat het om het 12 maands gemiddelde gaat. De meest recente gegevens zijn van mei 2016. De grote negatieve afwijking in het zuidpoolgebied is daarna pas ontstaan. Het is zeker geen weerbericht; daaronder versta ik iets over een beperkt gebied en een beperkte periode.
Dit gaat over het totale zuidpoolgebied, over enkele maanden, en over een extreme afwijking die nog niet eerder vertoond was (in 1980 kwam het in de buurt). Dat in combinatie met een extreme afwijking in het Noordpoolgebied die al langer aan de gang was.
In hoeverre dit het begin is van een totale trendbreuk zullen we de komende jaren zien.