NNV: wetenschap, politiek of manipulatie?

NNV banner met ijsmanen

Gastblog van Kees de Lange

Het bestuur van de Nederlandse Natuurkundige Vereniging (NNV) wil de leden bewegen in te stemmen met een politieke stellingname over klimaatverandering. Die zou de politiek aanmoedigen maatregelen te nemen om het klimaat te beïnvloeden door o.a. sterker in te zetten op hernieuwbare energie. Daartoe werd op 29 oktober 2015 een symposium georganiseerd met diverse sprekers.
Vanaf de dag dat dit voornemen gelanceerd werd, lieten diverse leden bezwaren horen. Die bezwaren richtten zich op twee aspecten van het voornemen:
(i) dat het principieel ongewenst is dat een beroepsvereniging die statutair politiek ongebonden is politiek getinte uitspraken doet; en
(ii) dat de voorlopige sprekerslijst wel erg eenzijdig was samengesteld.
Op het eerste bezwaar werd gereageerd door de voorzitter van de NNV , en ondergetekende gaf daar weer zijn niet zo positieve mening over. Deze voorgeschiedenis is in zijn geheel terug te lezen in mijn vorige column op www.climategate.nl. Het NNV bestuur meende het tweede bezwaar te kunnen ondervangen door alsnog Marcel Crok, wetenschapsjournalist en ‘klimaatrealist’, aan de sprekerslijst toe te voegen.

Het vermelden waard is ook dat het symposium uitgebreid publiekelijk werd aangekondigd in het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde (NTvN), maar dat kritische reacties van leden weliswaar op de NNV website werden geplaatst, maar alleen toegankelijk voor leden met een inlogcode. Kennelijk werden die reacties door het NNV bestuur niet opportuun geacht in het kader van het publieke debat. Eveneens curieus was dat het verzoek aan NNV voorzitter Jan van Ruitenbeek van NNV lid Kees le Pair om een kritische publicatie door te sturen aan inleider Jan Terlouw, afgewimpeld met het argument dat hij daar geen tijd voor had.

Het symposium
En zo begon op 29 oktober dan het symposium in de aanwezigheid van een kleine 100 NNV leden. Na een inleiding van Jan Terlouw kwamen diverse voordrachten aan bod. Er gingen veel meetresultaten over het voetlicht, en dat was terecht. Meten is immers weten, en dat is voor iedere serieuze natuurwetenschapper een goed uitgangspunt. Meten is echter niet hetzelfde als begrijpen, want daarvoor is een adequate theoretische duiding nodig. In het geval van de klimaatproblematiek zou die geleverd moeten worden door klimaatmodellen. En juist op dat punt lopen waarnemingen en theoretische voorspellingen vaak nogal uiteen. Maar juist aan die problematiek werden op het symposium merkwaardig weinig woorden vuil gemaakt.

In het laatste nummer van het NTvN van december 2015 wordt de lezer vergast op de ‘Impressies van het NNV-klimaatsymposium’ van Jan van Ruitenbeek en Rinke van Wijngaarden. Net als in de samenvatting die de NNV voorzitter gaf op het symposium zelf, wordt ook in dit artikel vooral met sussende woorden de nadruk gelegd op de vermeende consensus die zou bestaan. Vervolgens worden de voordrachten van de genode sprekers kort samengevat. Op de politieke inleiding van Jan Terlouw wordt verder niet ingegaan. Ook het feit dat de inleider vertrokken was voordat er sprake was van feitelijk debat wordt niet vermeld. En wie met de schrijvers van de ‘Impressies’ meent dat er vooral klimaatconsensus is, de volgende link kan hen wellicht uit de droom helpen.

Zoals vaak valt ook dit stuk op door wat er NIET in staat. Vooraf konden NNV leden zich opgeven om in te spreken op het symposium. Nogal kort van te voren kreeg men bericht dat er drie minuten gereserveerd waren. Met de insprekers was geen contact opgenomen over in welke sectie van het symposium hun bijdrage het beste tot zijn recht zou komen. Dit leverde wel spreektijd op, maar kwam een gestructureerd debat niet ten goede.

Kritiek onder het tapijt geveegd
Kritische noten werden gekraakt door ondergetekende (lees hier) en door Kees le Pair (lees hier). Naar enige verwijzing naar deze ongenode sprekers in het NTvN artikel zult u vergeefs zoeken. Dan maar naar de NNV website misschien? Nou nee, ook daar zijn beide bijdragen niet te vinden, dit keer zelfs ook niet achter de inlogmuur. En ik had toch echt mijn spreektekst ingeleverd en werd daarvoor bedankt. Toeval of onwelgevallige woorden en meningen die je maar beter geen podium kunt geven?

Eveneens opvallend was dat beide insprekers een pleidooi hielden voor nader onderzoek naar kernenergie, met name de Thorium Molten Salt Reactor (MSR). Hoewel toch heel wat NNV leden de nodige kennis op dit gebied bezitten, en niet ontkend kan worden dat kernenergie een optie is met veel positieve aspecten (ook volgens bepaald niet sceptische aangelegde wetenschappers) kwam de enige opmerking over dit onderwerp van de uitgenodigde sprekers van Wim Turkenburg die de inzet van kernenergie ‘niet rendabel’ acht. Hoe serieus moeten we een NNV nog nemen waarin bij een symposium over klimaat en energie dit het enige geluid over kernenergie is dat een podium krijgt? Als er ergens sprake is van gemiste kansen, dan hier wel.

Commissie van wijzen
Hoe nu verder? Ergens in de krochten van de NNV website zijn sinds kort de namen te vinden van leden van een ‘Commissie van Wijzen’ die het NNV bestuur in een vlaag van eigen wijsheid benoemd heeft. De vraag waarom deze leden en geen andere zal wel nooit buiten de kring van het NNV bestuur duidelijk worden. Helaas wordt de gelegenheid om objectief aan te geven welke wetenschappelijke of andere expertise juist DEZE leden hebben op het gebied van klimaat en energie niet benut.

Samenvattend, de hele gang van zaken binnen de NNV op het gebied van klimaat en energie stemt me niet vrolijk. Op de handelwijze van het bestuur en op de transparantie van de uiteindelijke besluitvorming valt wel het één en ander af te dingen. Het is altijd verstandig terughoudend te zijn bij het in de mond nemen van de betiteling manipulatie. Niettemin is dit helaas wel het woord dat opborrelt uit de huidige klimaat-en-energie-brei die de NNV voor zichzelf bereid heeft.

Kees de Lange